Биологиялық қауіпсіздік – адамдардың және табиғи ортаның жекелеген компоненттерінің (атмосфералық ауаның, жер үсті және жер асты суларының, жер беті мен топырақ қабатының), өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің және өзге де организмдердің қауіпті биологиялық факторлардан, оның ішінде биологиялық қорғау шараларымен қамтамасыз етілетін қорғалу жағдайы.
Бұл жұмыс істейтін персоналды, халықты және қоршаған ортаны биологиялық агенттердің әсерінен қорғауға бағытталған медициналық-биологиялық, ұйымдастырушылық және инженерлік-техникалық шаралар жүйесі.
Патогендік биологиялық агент – адам, жануар немесе өсімдік ағзасында инфекциялық және (немесе) паразиттік процесс тудыруы мүмкін микроорганизмдер, биологиялық және өсімдік тектес (токсиндер), гельминттер, нематодтар.
Биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету принциптері
1) патогендік биологиялық агенттермен тек әскери емес мақсаттарда ғана жұмыс істеу: бактериологиялық (биологиялық) және токсиндік қаруды әзірлеу, өндіру және қорларды жинақтау, пайдалану мақсатында патогендік биологиялық агенттермен жұмыс істеуге тыйым салынады;
2) биологиялық қауіпсіздік саласындағы есепке алу және мониторинг деректері негізінде биологиялық қатерлердің профилактикасы, талдау және болжам;
3) патогендік биологиялық агенттермен жұмыс істеудің бақылауында болуы: патогендік биологиялық агенттермен жұмыс істеу биологиялық қауіпсіздік саласындағы талаптарға сәйкес жүзеге асырылады;
4) биологиялық қауіпсіздік саласындағы профилактика шаралары биологиялық факторлардың қауіптілік дәрежесіне сәйкес болуы тиіс;
5) Қазақстан Республикасы Ұлттық мүдделерінің басымдығы: Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне сәйкес келмейтін, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіруге қабілетті немесе Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің жоғалуына әкеп соғатын халықаралық ынтымақтастық шеңберінде міндеттемелер қабылдауға жол берілмейді.
Биологиялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік реттеу
Биологиялық қауіпсіздік саласындағы негізгі мәселелер мен қатерлер, стратегиялық мақсаттар, негізгі бағыттар, нысаналы индикаторлар, міндеттер мен нәтижелер көрсеткіштері, ведомствоаралық өзара іс-қимыл Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік стратегиясымен айқындалады.
Биологиялық қауіпсіздік саласында ведомствоаралық жедел ақпарат алмасуды қамтамасыз ету және үйлестірілген шаралар қабылдау.
«QazBioPharm» Ұлттық холдингі» АҚ биологиялық қауіпсіздік саласында келесі әдістемелік ұсынымдар мен басшылықты әзірледі:
1) «QazBioPharm» Ұлттық холдингі» акционерлік қоғамының еншілес ұйымдары үшін биологиялық қауіпсіздік жөніндегі Нұсқаулық (зертханалық жағдайда жұмыс істеу кезінде)»;
2) Әдістемелік ұсынымдар:
— Эпидемиологиялық болжау (модельдеу) және аса қауіпті инфекцияларға ден қою жүйесін құру;
— Қазақстан үшін эндемиялық аса қауіпті инфекциялардан болатын экономикалық залалды бағалау әдістемесі, профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шаралардың тиімділігі;
— Пайда болған инфекцияларға жауап беру және болжау жүйесін құру;
— Биологиялық тәуекелдерді бағалау әдістемесі;
— Қазақстан Республикасының эпидемиялық маңызы бар табиғи-ошақты инфекцияларының (КҚГҚ, БСБГҚ, туляремия, сібір жарасы, оба) биологиялық тәуекелінің өңірлік паспорттарын қалыптастыру және өзектендіру әдістемесі.
| 1) 08.10.2024 ж. № 94-Ө бұйрығымен бекітілген «QazBioPharm» Ұлттық холдингі» акционерлік қоғамының еншілес ұйымдарына арналған биологиялық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулық (зертханалық жағдайларда жұмыс істегенде)».
Нұсқаулық биологиялық материалдармен жұмыс істеу кезінде қателер мен инциденттерді болдырмаудың принциптері мен шараларын қамтиды және зертханалардағы биоқауіпсіздіктің негізгі мәселелерін, сондай-ақ үлгілер мен материалдарды жинау, тасымалдау, сақтау сияқты биологиялық процестерді қамтиды. |
  |
| 2) «Аса қауіпті инфекцияларға эпидемиологиялық болжау (модельдеу) және ден қою жүйесін құру» әдістемелік ұсынымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Салидат Қайырбекова атындағы Ұлттық ғылыми денсаулық сақтауды дамыту орталығы бекіткен, 2024 жылғы 30 қыркүйектегі № 491 мәжіліс хаттамасы), ISBN 978-601-305-625-8
Әдістемелік ұсыныстар эпидемиологиялық болжау және аса қауіпті инфекцияларға ден қою жүйесін құруды сипаттайды. Әдістемелік ұсынымдар эпидемиология, медицина және денсаулық сақтау саласындағы мамандарға, медициналық ұйымдар мен халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз етуге жауапты уәкілетті органдардың қызметкерлеріне, сондай-ақ аса қауіпті инфекциялардың таралуын болдырмау және биологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру үшін пайдалы болады. |
 |
| 3) «Қазақстанға тән ерекше қауіпті инфекциялардан экономикалық залалды бағалау әдістемесі, профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шаралардың тиімділігі» әдістемелік ұсынымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Салидат Қайырбекова атындағы Ұлттық ғылыми денсаулық сақтауды дамыту орталығымен бекітілген, 30 қыркүйектегі № 490 мәжіліс хаттамасы), ISBN 978-601-305-626-5
Әдістемелік ұсыныстарда аса қауіпті инфекциялардан болатын экономикалық залалды бағалау әдістемесі және алдын алу және эпидемияға қарсы шаралардың тиімділігі көрсетілген. Әдістемелік ұсынымдар денсаулық сақтау ұйымдарының басшыларына, ғылыми қызметкерлерге, халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы, ветеринариялық қызмет мамандарына практикалық нұсқаулық болып табылады. |
 |
| 4) «Жаңа пайда болған инфекцияларға ден қою және болжау жүйесін құру» әдістемелік ұсынымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Салидат Қайырбекова атындағы Ұлттық ғылыми денсаулық сақтауды дамыту орталығымен бекітілген, 2024 жылғы 29 қарашадағы № 508 мәжіліс хаттамасы), 978-601-305-630-2
Нұсқаулықтар емдеу-алдын алу қызметінің медицина қызметкерлеріне, зертхана мамандарына және эпидемиологтарға жаңадан пайда болатын инфекцияларға жауап беру және болжау үшін пайдалану үшін материал ретінде әзірленген. Нұсқаулықтар пайда болатын инфекциялардың ошақтарына, әртүрлі ден қою қызметтерінің әрекеттеріне және оларды болжауға келісілген әрекет ету жүйесінің мәселелерін қарастырады. |
 |
| 5) «Биологиялық тәуекелдерді бағалау әдістемесі» әдістемелік ұсынымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің С. Қайырбекова атындағы денсаулық сақтауды дамытудың ұлттық ғылыми орталығымен бекітілген, 2024 жылғы 30 мамырдағы № 460 мәжіліс хаттамасы), ISBN 978-601-305-623-4
Әдістемелік ұсыныстарда патогендік биологиялық агенттердің сипаттамасы, патогендік биологиялық агенттерді анықтау/анықтау және анықтау әдістері, «биологиялық қауіп» түсінігі, оның этиологиялық және қозғаушы факторлары туралы ақпарат берілген. Әдістеме ағымдағы биологиялық қауіптің негізгі элементтері мен көмекші факторларын бағалауды қарастырады. |
 |
| 6) «Қазақстан Республикасының эпидемиялық маңызы бар табиғи ошақтық инфекцияларының (КҚГҚ, БСБГҚ, туляремия, сібір жарасы, оба) аймақтық биологиялық қауіп паспорттарын қалыптастыру және жаңарту әдістемесі» әдістемелік ұсынымдар.
(Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің С. Қайырбекова атындағы денсаулық сақтауды дамытудың ұлттық ғылыми орталығымен бекітілген, 2024 жылғы 19 қыркүйектегі № 480 мәжіліс хаттамасы), ISBN 978-601-305-622-7 Әдістемелік ұсынымдар ерекше қауіпті инфекциялардың ағымдағы, эндемиялық табиғи ошақтары бойынша биологиялық тәуекелдерді тәуелсіз (облыс және аудан деңгейінде) индикативті бағалау мақсатында Қазақстан Республикасының облыстары мен аудандарының эпидемиологтары үшін эксклюзивті жұмыс құралы ретінде ұсынылады. |
 |